Çocuklarda Cinsel Gelişim

Hazan Şahnaoğlu

Çocuklar anne karnından itibaren çeşitli yönlerde gelişmeye başlarlar. Fiziksel, bilişsel ve sosyal gelişimleri genel gelişimin en önemli parçalarıdır. Genel gelişim sürecindeki bir diğer önemli gelişim ise çocuğun cinsel gelişimidir. Bu konuda çocuğu doğru bilgilendirmek ve doğru yöneltmek çok önemlidir. Çünkü cinsel kimliğin oluşması, özellikle doğru oluşması için bu konuda yeterince hassas olunması gerekir. Freud’un Psikoseksüel Gelişim Kuramı cinsel kimliğin nasıl oluştuğunu açıklar ve 5 bölümden oluşmaktadır:

1-Oral Dönem (0 - 1.5 yaş): Bu dönemde çocuk için en önemli organ ağızdır. Ağız; gereksinimler, doyum ve dış çevreyle ilişkilerde kullanılan bir araç görevindedir. Çocuk annesinin memesini emerek doymaktadır, haz almaktadır ve meme emmek bir refleks olduğu için annelerini emmediklerinde parmaklarını emerler ve parmak emmek bir zaman sonra alışkanlık haline gelebilmektedir. Ağız, bu dönemde o kadar önemlidir ki, çocuk bulduğu objeleri ağzıyla algılayabildiği için, her şeyi ağzına götürür. Anne-bebek ilişkisi ileriki yıllar için çok önemlidir. Eğer anne, çocuğun ihtiyaçlarını karşılıyorsa çocukta bir güven oluşur. Aksine çocuk yanlış doyurulmuşsa veya ihtiyaçları yeterince karşılanmamışsa, çocuğun kişiliği; bencillik, abartı iyimserlik veya zamansız kötümserlik gibi durumlarla şekillenebilir.

2-Anal Dönem (1.5 - 3 yaş): Bu dönemde ağız bölgesi yerini çocuğun çiş ve kakasını kontrol edebilme yeteneğine bırakır. Çocuk için ağız artık önemini kaybetmiştir ancak genellikle 18. aydan sonra çocukların kakalarını tutmalarını sağlayan kaslar gelişir. Dolayısıyla çocuklar bu dönemde kakalarını tutmak veya kontrol etmek için bir uğraş verirler. Çocuğun bütün ilgisi bunun üzerinedir. Çocuk bunu keşfetmeye başladığında, ebeveynler çocuğa tuvalet eğitimi vermeye başladıkları için çocuğun bu konudaki gelişimi tamamen ebeveynlerin çocuğa güven, sevgi gibi olumlu tutumlarına bağlıdır. Eğer bu dönemde çocuk çişini veya kakasını tutamadığında ebeveynler katı bir tutum sergiler ve çocuğa sert davranırlarsa çocuğun güveni sarsılır ve katı davranan ebeveynin onu sevmediği düşüncesine kapılır. Bu da ileride cimrilik, inatçılık gibi sonuçlar doğurabilir. Bu yüzden ebeveynler bu dönemde sabırlı olmalı ve kesinlikle çocukları çişlerini-kakalarını tutamadıklarında sert davranmadan, çocuklarına güven vermelidirler.

3- Fallik Dönem ( 3- 6 yaş): Çocuğun cinsel kimliği bu dönemde oluşmaya başlar. Çocuk cinsiyet farklılıklarını keşfeder, artık erkek- kız kavramlarını yavaş yavaş öğrenir. Özellikle erkek çocuklarda, anneden inanılmaz bir ilgi beklenir. Ancak bu aşırı ilgi beklentisinin yanında, cezalandırılma korkusu da mevcuttur. Bu cezalandırılma korkusu o kadar şiddetlidir ki, erkek çocuklar cinsel organlarından yoksun bırakılacaklarını düşünürler. Bu korku zamanla çocuğun annesinden uzaklaşıp, hemcinsi olan babasıyla daha çok iletişim kurmasına neden olur. Kız çocukları için bu dönemdeki psikodinamik etkenler erkeklerinkinden biraz daha farklıdır. Kızlar, erkeklerin kendilerinde olmayan bir organa sahip olduklarını farkederler ve nadir olarak bundan dolayı anneyi sorumlu tutar, anneden uzaklaşırlar.

4-Latans Dönem ( 6 - 11 yaş): Önceki dönemlerin çalkantıları bu dönemde görülmez, çocuklar bu dönemi daha sakin atlatırlar. Bu dönemde çocuklar okula başladıkları için ilgi öğrenmeye, araştırmaya yönelmiştir. Dönemin iki önemli gelişimi vardır, bunlar cinsel kimliğin özümsenmesi ve sosyelleşmedir. Kız çocukları, aynı cinsiyetteki büyükleriyle ve özellikle anneleriyle iyi iletişim kurarlar, erkek çocuklar ise babalarıyla ve yine hemcins büyükleriyle özdeşim kurarlar. Çocuklar, sosyal öğrenme yoluyla yetişkin modellerinden cinsel kimlikleri ile ilgili rollerini öğrenirler. Bu dönemde sağlıklı özdeşimlerin kurulamaması gelecekteki cinsel kimlikle ilgili sorunların yaşanmasına neden olabilir.

5- Genital Dönem ( Ergenlik Dönemi): Çocuk artık çocukluktan ergenliğe geçmiş bulunmaktadır, fallik dönemdeki gelişim ergenlik dönemini çokça etkilemektedir. Kişilik üzerine etkisi çok büyüktür bu yüzden ergenlik dönemindeki gelişim çocuğun kişiliğini direkt etkilemektedir. Bu dönemde, çocuk anne-baba bağımlılığından koparak karşı cinsle iletişim kurmaya başlar. Sosyal olarak gelişme ve bağımsızlığını kazanma çocuk için en önemli olgulardır.

Hazan ŞAHNAOĞLU

KAYNAKÇA
Arı, R., Gelişim ve Öğrenme, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. Bacanlı, H., Gelişim ve Öğrenme, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2000. Geçtan, E., Psikanaliz ve Sonrası, Remzi Kitabevi, istanbul, 2. Baskı, 1984 Köknel, Ö., Kaygıdan Mutluluğa Kişilik, istanbul, 7. Baskı, 1986