ANNE-BABA BÜLTENİ Sayı: 5 Ocak 2012

BİLGİSAYAR ÇOCUKLARI


Yrd. Doç. Dr. Oktay Aydın

Marmara Üniversitesi

oktayaydn@hotmail.com

Teknoloji geliştikçe, bir yandan nimetlerini bir yandan da külfetlerini karşımıza çıkarmaktadır. Doğaldır ki, her teknolojik gelişim, kendi toplumsal değerlerini de üretir ve bu değerler aracılığıyla hepimizin günlük yaşamına, ilişkilerine, davranışlarına, tercihlerine yön verir. Özellikle bilgisayarlar ve internet, gerçek anlamda hem bizler için hem de çocuklar için heyecan verici risk faktörleri olarak vazgeçilmezlerimiz arasındaki yerini almıştır.


Bilgisayar ve internetin hayatımıza kattıkları nelerdir?



Bir ekrandan bütün dünyayı izlemek, bir tuşla bütün dünyaya ulaşmak elbette ki büyüleyici bir durumdur. Bilgisayarlar sayesinde hayatımızda meydana gelen değişmeleri özetlersek;

 Düyada sıılar kalkmışve bir anlamda her yere ulaşak mükü olmuşur.

 Bilginin yayıma hııda olağnütübir artışolmuşur.

 İi-köübilgi ayııııyapmak artı daha zorlaşışı. Buna bağıolarak da karar verme yüüü artmışı.

 Bir gü doğu değmiz şye bir başa zaman yanlışdeme zorunda kalışarıı da artmışı. Buna karşı, değrler sistemimizdeki değşm hııbuna eşik edememişir. Bölece çlişilerimiz de artmışı.

 Evlerimiz işeri, bilgisayarlarıı da ticari piyasa olmuşur. Alışerişer sanal ortamlardan yapıı olmuşur.

 Sosyal ve öel ilişilerimiz, reelden sanala terfi etmişve bilgisayarlar duygusal alışverişmizin aracııolmuşur.

Bilgisayarları ve teknolojinin giderek artan hakimiyeti hayatıı her alanııhem kolaylaşımakta hem de zorlaşımaktadı. Öle ki, yediden yetmiş her yaşan insanı hayatıı içnde ve hatta merkezinde yer almaktadı. İşe bu noktada, kendini en fazla köşye sıışışhisseden kişler de anne-babalar olmaktadı. Çcuklarıı bilgisayar ve internete olan ilgisi ve olasıdüşülüğü en büü kabuslardan biri olmaktadı. Anne-babalar, bugü olmasa bile, yarı yaşnabilecek bir potansiyel sorun olarak algıadılarıbu dost göüülüdüşanla baş çımanı telaşıa kapıabilmektedirler.


ANNE-BABA BÜLTENİSayı 5 Ocak 2012


Çcuklarııa bilgisayar kullandımak doğu mu yanlışmı



Pedagojik açıan bakıdığıda, bilgisayarlar ve internetin iyi mi köümüolduğ sorusu cevabıverilmesi gereken ilk sorulardandı. Aslıa bakıısa, öcelikle vurgulamak gerekir ki, bilgisayarlar artı hayatııdadı ve bundan sonra da hep böle olacaktı. Bir başa deyişe, tartışımasıgereken şy, bilgisayar ve internetin hayatııdan çıarıı çıarımamasıdeğldir. Bilgisayar ve interneti hayatııı neresinde tutmamı gerektiğ sorusuna yanı bulmak öemlidir. Yani doğu kullanıdığıda doğu, yanlışkullanıdığıda da yanlışsonuçar ortaya çıacaktı. Bu noktada, çcuğn yaşı bilgisayara ilişin tutumları bilgisayarıkullanma amacıve kullanı süesi gibi bir çk değşeni bir arada düşümek ve buna göe değrlendirme yapmak daha doğudur.


Bilgisayar ve internetin çcuklarıı içn yararlarınelerdir?



Çcukları, bilinçi bir şkilde bilgisayar kullanmalarıhalinde çk sayıa yararıolduğnu araşıma sonuçarıdan öğeniyoruz. Bu yararlardan bazıarışnlardı:

 Merak duygusunu artıı ve merak edilen şye kıa süede ulaşrak öğenme hazzııgelişirebilir.

 Hılıve doğu karar verme becerilerini gelişirir.

 Problem çöme becerilerini güçendirir.

 Dikkat ve algıgelişmini olumlu yöde destekler.

 Kıa süeli hafıayıdaha etkin kullanmayısağar.

 Öellikle el-gö koordinasyonuna bağıolarak ince motor (hareket) becerilerini gelişirir.


Bilgisayar ve internetin çcuklarıı içn riskleri nelerdir?



Bilgisayar ve internetin yanlışkullanııa bağıolarak ortaya çıabilecek riskler de şnlardı:

 Çcuğ kıa süeli hazlara odaklayarak süekli haz verecek faaliyetleri öcelikli tercih haline getirebilir. Bu da sorumluluk duygusunun gelişmini kıılayabilir.

 Süekli ve sı kullanılarda “bağılıı” duygusunun gelişesine neden olabilir. Öellikle de, bilgisayarı başıdayken bir oyunu yarı bıakı kalkamama hali  süekli olursa bu durumu dikkatle takip etmek gerekir.

 Aşııkullanılarda, beynin süekli haz verici uyarııalması ve pasifize olmasınedeniyle, dikkat sorunlarıyaratması

sö konusu olabilir.

 Sosyal ilişilerinde gerçğ ait ilişiler yerine daha kolay olan sanala ait ilişilerin baskı hale gelmesine neden olabilir. Buna bağıolarak sosyal ilişilerdeki duygu paylaşılarıve sorun çöme davranışarıı gelişminde sorunlar yaşnabilir.

 Her tü bilgiye kolaylıla ulaşbilme ihtimali nedeniyle, yaşıdan erken bazıolumsuz uyarııarı alımasısö konusu olabilir ki, bu da çcuk açııdan çştli sııtıara neden olabilir.


ANNE-BABA BÜLTENİSayı 5 Ocak 2012



 Bilgisayar kullanııdaki aşııılara bağıolarak aile ortamıda huzursuzluk ve çtışa yaşntıarıartabilir.

 Bilgisayar ve internet kullanıınedeniyle, ders çlışa ve akademik başrıa olumsuz bazıgelişeler yaşnabilir.


Çcuklarııa bilgisayar ve internet kullandııken nelere dikkat etmeliyiz?



Çcuğn okul öcesinden liseye kadar bilgisayar ve internet kullanııile ilgili olarak dikkat edilmesi gereken bazınoktalar şnlardı:

 Çcuğn bilgisayar ve internet kullanıı öellikle ortaokul bitimine kadar kontrol altıda tutulmalıve sıılısüeyle izin verilmelidir.

 Çcuğn, okul öcesi döemde bilgisayarla çk fazla zaman geçrmesi doğu değldir. Temelde çk sıılıve seçlmişprogramlarla bazıetkinlikler yapmasıa izin verilebilir, ancak bu asla abartımamalıı. Öellikle yedi yaşıdan sonra ise bilgisayar kullanmaya duyduğ ilgiyi tamamen engellemek doğu değldir. Bu nedenle, engelleyici yaklaşılar değl, yölendirici yaklaşılar esas alımalıı. Çcuklara, eğtim ve araşıma amaçıkıa bazıbilgisayar öevleri verilmesi sağanmalıı. Bu konuda öellikle eğtim hayatıboyunca öğetmeninden destek alımalıı.

 Çcuğn kullanabileceğ nitelikteki programlar belirlenmeli ve öellikle eğenceli eğtim programlarıöcelikli olarak kullandıımalıı. Burada öellikle, çcuğn dikkatini, kıa süeli hafıasıı problem çöme becerilerini vb. gelişirecek programlardan öcelikli olarak yararlanmasısağanmalıı.

 Çcuğn zaman zaman bazıbilgisayar oyunlarııyarı bıakarak kalkmasıkonusunda açılamalar yapımalıve bununla ilgili zaman zaman ikna edici bir yaklaşıla uygulamalar yapımalıı.


ANNE-BABA BÜLTENİSayı 5 Ocak 2012



 Evde, çcuğ sı sı “Bizim evde öce sorumluluklar, sonra eğence gelir.” ifadesini kullanı ve bunun sizin ailenize ait bir kural olduğnu belirtin. Zaman zaman da önek olarak bu kuralı sadece çcuk içn değl, yetişinler içn de geçrli olduğnu göterin. Çcuk, bilgisayar kullanmak istediğnde bu ilkeyi hatılatı ve sorumluluklarııyerine getirip getirmediğni düşümesini sağayı.

 Bazıgüler bilgisayarıhiçaçayı. Ancak, bunun yerine çcuğ iyi gelecek ve hoşanabileceğ etkinlikler yaptıı.

 Çcuğn büüe aşmalarıda, mükü olduğnca odasıa değl, evin ortak kullanı alanıa bilgisayar koyun. Bölece, bilgisayar amacıa uygun kullanıııkontrol altıda tutmak mükü olur.

 Çcuk bilgisayar kullanmayıçk istediğnde, yanıda oturarak süeci gölemleyin ve doğu yölendirmeler yapı.

 Okul öcesi döemde bir çcuğn güde seçlmişbir etkinliğ yapmasıgenelde yeterlidir. Süe olarak da, 15 dakika çğ zaman yeterli olacaktı.

 Çcuğn zaman zaman oynadığıoyun yerine daha çkici gelecek başa bir oyuna yölendirme yaparak, sadece bilgisayar ortamıa bağıhaz duygusunu sıılandımak gerekir. Bölece başa şylerden de haz almasıpekişirilmelidir.

 Çcuğn bilgisayarıkendisinin kapamasısağanmalıı. Bölece, bilgisayar üerindeki güüühissetmesi sağanmalıve zaman zaman da oynadığıoyunu yarı bıakmasıteşik edilmelidir.

Sonuçolarak, bilgisayar ve internet, çcuklarııı geleceğne çk büü değrler katabilir. Ancak, bu süecin bilinçi şkilde yöetilmesi gerekmektedir. Çcuklarııla ilgili süeçeri yöetirken, kendimizi de göden geçrmemiz gerekmektedir. Çcuklarııı duygusal ihtiyaçarııgidermeyi ihmal etmemeli ve onlarla kaliteli iletişmler kurmalıı. Bölece çcukta olasıbir riski erkenden saptayı doğu müahalelerde bulunabiliriz.

Son olarak, bilgisayar ve internet kullanııile ilgili çcuğn risklerini kontrol altıda tutmayıplanlarken, kendimiz içn de varolan riskleri göden kaçımamalıı.